Przygotowując się do XII Zjazdu Gnieźnieńskiego, spojrzeliśmy na pokój z dwóch stron, chcemy o tych dwóch przestrzeniach związanych z pokojem rozmawiać. Po pierwsze pokój jako rzeczywiście coś trwałego, jako takie struktury trwałego pokoju, budowania relacji, budowania współpracy, oparte na solidarności społecznej, na poszanowaniu drugiego człowieka, godności drugiego człowieka. Ale z drugiej strony mówimy też w kontekście wojny w Ukrainie o tym, jak budować pokój w momencie, gdy trwa wojna. I jest to pytanie bardzo trudne i dlatego mówimy, że jest to pytanie, na które nie ma odpowiedzi takiej łatwej i prostej.

W jaki sposób oddolnie budować te struktury pokojowe? To jest ta praca, którą chcemy wykonywać też w tym roku przed XII Zjazdem Gnieźnieńskim, żeby wypracować pewne propozycje rozwiązań, pewne inspiracje, które na spotkaniu w Gnieźnie zostaną jeszcze pogłębione i nad którymi się pochylimy.

Ale z drugiej strony w kontekście wojny w Ukrainie, chcemy zaprosić gości z Ukrainy, mamy poświęcony cały jeden blok tematyczny właśnie pokojowi w Ukrainie i wysłuchać, wysłuchać ofiary wojny, wysłuchać świadków wojny i razem szukać rozwiązań. Dlatego zapraszamy również gości z Libanu, z bliskiego Wschodu, z Kongo po to, żeby posłuchać także ich, w jaki sposób oni patrzą na pokój w świecie ogarniętym wojną, w świecie, w którym spadają bomby.

À propos tego, co pani mówiła, trochę też II wojny światowej i myślenia na rzecz pokoju – zawsze wydawało mi się, że, nie chcę powiedzieć „bezpiecznikiem”, takimi strażnikami pokoju, są osoby, które ocalały z II wojny światowej z różnego rodzaju tragedii, obozów zagłady itd., a ich też jest coraz mniej i jest takie pytanie, co będzie dalej? Kto będzie strzegł pokoju, kiedy ostatnia z tych osób odejdzie? A inna sprawa to jest też to, że państwo próbują trochę iść w stronę myślenia o pokoju wbrew temu hasłu, które jest niezwykle popularne: „Chcesz pokoju? Szykuj się do wojny”. Państwo chyba myślą o tym trochę inaczej, prawda?

Zdecydowanie tak! Może jeszcze wrócę do tego, co pan mówił o tej pamięci historycznej, bo to też jest jeden z tematów, który będziemy podejmować. Mamy kilka takich obszarów, w których będziemy rozmawiać o pokoju, to jest też ekologia i sprawiedliwość społeczna, ekonomiczna, ale również Solidarność. My, Polacy, mamy też bardzo dobre doświadczenie bezkrwawej zmiany sytuacji geopolitycznej i to doświadczenie jest też warte dzielenia się i warte tego, żeby na tym budować wspólnotę opartą o dialog i pokojowe relacje. Pamięć historyczna jest bardzo ważna, to prawda i myślę, że ona też była takim bezpiecznikiem, jak pan wspomniał, bo te osoby, które się wypowiadają, są nośnikiem tych emocji, tych doświadczeń, tego bólu, płaczu i utraconych możliwości, perspektyw. One też pokazują, że wojna nie kończy się z podpisaniem traktatu pokojowego, że ten pokój trzeba budować trwale. I o tym też mówił Jan Paweł II w Asyżu, również papież Franciszek mówi o „rzemieślnikach pokoju” – i my chcemy być właśnie takimi rzemieślnikami pokoju.

‍Odwaga pokoju wydaje mi się też taką odwagą mierzenia się z różnymi współczesnymi wyzwaniami i chyba państwo też tych tematów nie unikają, prawda?

Nie unikamy. Tak jak wspomniałam wcześniej, chcemy się pochylić nad różnymi aspektami i różnymi przestrzeniami, w których ten pokój można budować. Będziemy rozmawiać o sprawach związanych z ekologią, związanych z ochroną środowiska, tutaj encyklika „Laudato si” bardzo mocno wybrzmiewa. Chcemy zaprosić zarówno osoby, które się będą wypowiadać o klimacie z perspektywy naukowej, jak i młodych aktywistów. Jeżeli chodzi o ekonomię, tutaj chcemy zwrócić uwagę na taką gospodarkę, która nie jest nastawioną wyłącznie na zysk za wszelką cenę, tylko rzeczywiście jest podziałem dóbr i zasobów w sprawiedliwy sposób. Ostatnio czytałam książkę o zasobach wody, o Afryce i Ameryce Południowej, o tym, jak wielkie korporacje, ale też polityka, wkracza tam po to, żeby wykorzystywać te zasoby w sposób niesprawiedliwy, co później zmusza żyjących tam ludzi do migracji, do uciekania z miejsc, w których żyją. I to też jest jakiś strach, jakiś lęk, który się potem pojawia w ludziach i my od tego też nie uciekamy.

Nie uciekamy od niepokojów związanych z polaryzacją, o czym pan wspomniał. Ta polaryzacja, która jest bardzo widoczna w świecie polityki, w mediach, wkracza też do naszych domów, do naszych rodzin, pojawia się konflikty.

To teraz wybiegnijmy na chwilę w przyszłość. Mówiła pani o gościach, panelach, tematach, które będą państwo podejmować, to kiedy ten właściwy Zjazd Gnieźnieński i jak on będzie wyglądał?

XII Zjazd Gnieźnieński odbędzie się w dniach 11 do 14 września 2025 roku. Jeśli chodzi o formułę tego spotkania, chcemy mocno podkreślić ten wymiar partycypacyjny, będzie bardzo duża interakcja z uczestnikami. Chcemy zaprosić uczestników do warsztatów, ich będzie kilkadziesiąt, w których będzie można pracować nad takimi rozwiązaniami związanymi z budowaniem pokoju. Będą też fora tematyczne związane z migracją, z koncepcjami pokoju, ze zmianami klimatycznymi. Będziemy mówić o  relacjach, o budowaniu trwałych więzi, o duchowych źródłach pokoju czy, tak jak wspomniałam wcześniej, o solidarności, wspólnocie, ekonomi.

Do tematów wprowadzą nas inspirujące wystąpienia zaproszonych mówców. Zaplanowaliśmy także spotkanie, które nazwaliśmy stołem pokoju i to będzie ta przestrzeń na rozmowę o pokoju w Ukrainie, na wysłuchanie właśnie osób, które tam bezpośrednio doświadczają wojny.

I otwierają się państwo na bardzo różne środowiska, bardzo różne osoby. Wspomniała pani o gościach z Libanu, o gościach z Konga? To naprawdę będzie też szeroko zakrojone wydarzenie.

Bardzo szeroko zakrojone. Już dzisiaj do niego zapraszam, wkrótce ruszą zapisy.

Natomiast ono też będzie bardzo szerokie, jeżeli chodzi o środowiska chrześcijan. Mieliśmy takie pierwsze spotkanie kilkudziesięciu przedstawicieli wielu środowisk w maju i udało nam się, mimo różnic, bo przecież jesteśmy różni, doświadczyć takie wspólnoty i doświadczyć porozumienia. Były tam osoby zarówno z Ordo Iuris, z Klubu Jagiellońskiego, ale również z Więzi, z Kontaktu, było też Sant’Egidio i wiele innych wspólnot, nie tylko katolickich.

Czy nasi słuchacze mogą w to jakoś się zaangażować? Czy mogą jakoś wziąć udział w tym całym przedsięwzięciu? Nie muszą z tym czekać do września przyszłego roku, jeśli dobrze się orientuję, jeśli nie, to proszę mnie wyprowadzić z błędu.

Absolutnie nie muszą czekać. Wręcz przeciwnie, już dzisiaj zachęcam właśnie do wizyty na stronie www.gniezno1000.pl, żeby być na bieżąco z tym, co będzie się działo właśnie w tym roku poprzedzającym nasze spotkanie, ale też później zapisać się na sam Zjazd Gnieźnieński, na który też bardzo serdecznie już dzisiaj zapraszamy.

Na koniec pytanie, które trochę wynika z całej naszej rozmowy, ale niech będzie puentą: dlaczego warto w to przedsięwzięcie się zaangażować?

Ostatnio sobie też zadaliśmy takie pytanie w komisji programowej i bardzo mi się spodobało to, co jeden kolega powiedział: warto, bo to jest działanie spoza pudełeczka, z kolei jedna koleżanka powiedziała – i to myślę, że może być puentą – możliwe, że w tej drodze wydarzy się dużo dobrych rzeczy i że wydarzy się też bardzo dużo między wierszami. Myślę, że to jest dobra puenta.